Ciekawostki z anatomii konia

GDZIE KOŃ MA KOŚCI SZYI?

Kręgosłup szyjny, niezależnie od kształtu szyi konia (tak samo u araba z łabędzia szyją, jak i u achałteka z jelenią), jest wygięty w kształt wypłaszczonej litery S. W górnej części szyi 'wchodzi' w czaszkę w najwyższym punkcie (potylica) ale w dolnej części, kręgosłup szyjny mamy w połowie szerokości szyi; nie biegnie wcale wzdłuż grzywy. Pierwszy krąg (szczytowy, atlas) i drugi (obrotnik) maja specjalną budowę. Szczytowy łączy się ruchomo z czaszką w potylicy, umożliwia 'skinięcie' głową, jego skrzydła można wyczuć palcami po obu stronach szyi, poniżej potylicy. Krąg obrotowy łączy się z nim charakterystycznym wyrostkiem, umożliwia ruchy głowy na boki.

OBOJCZYK

Koń nie posiada obojczyka. Przednie nogi łączą się z tułowiem za pomocą więzadeł, powięzi i mięśni. Łopatka swobodnie przesuwa się wzdłuż żeber a kłoda między łopatkami; pozwala to w ruchu na zgięcia w zakrętach oraz poruszanie się naprzód i w bok w równowadze.

BCS, HENNEKE I POŁOWA KRĘGOSŁUPA – ILE WYROSTKÓW MAJĄ KRĘGI?

Kręgosłup konia ma 54 do 58 kręgów. Oprócz szyi i ogona, kręgosłup ma małą ruchomość. Kręgi mają wspólny plan budowy. Posiadają gruby, dyskowaty trzon, nad nim kanał kręgowy okolony łukiem kręgu (w nim biegnie rdzeń kręgowy). Łuk kręgu posiada wyrostek kolczysty, biegnący do góry, z boku dwa długie wyrostki poprzeczne, miejsca przyczepu mięśni, i do tego każdy krąg ma 4 małe wyrostki stawowe, które łączą i stabilizują kręgi (tworzą stawy międzywyrostkowe).

Odcinek piersiowy kręgosłupa ma 18 (19) kręgów, jest sztywny, między stawami możliwe są przesunięcia tylko o 1 – 2 stopnie. Kręgosłup przebiega niżej, niż wiele osób sądzi! Każdy trzon kręgu ma wyrostek kolczysty o długości nawet 25 cm - najdłuższe na 4 i 5 kręgu piersiowym. Kręgi od 3 do około 10-11 tworzą kostną podstawę kłębu. Kolejne wyrostki są coraz niższe. Początkowo wyrostki kolczyste są pochylone w stroną ogona, w okolicy 11 -13 kręgu proste a od 13 pochylone do przodu, ale już krótsze. Guzowata wypukłość wzdłuż linii środkowej grzbietu to właśnie końce wyrostków kolczystych. Miejsce dla siodła jest teoretycznie między 8 a 18 kręgiem piersiowym, nie może ono zachodzić na kręgosłup lędźwiowy.

Odcinek lędźwiowy ma 6 kręgów o szerokich, silnie rozrośniętych wyrostkach bocznych, dających przyczep dla dużych mięśni i więzadeł oraz ochronne dla narządów pod nimi. Konie arabskie i ich pochodne mają często mniej kręgów piersiowych (17 zamiast 18) i lędźwiowych (5 nie 6).

Kość krzyżowa obejmuje 5 kręgów, które zrastają się do 5 roku życia. Kość krzyżowa jest przymocowana do ostatniego kręgu lędźwiowego, tworząc staw lędźwiowo – krzyżowy. Jest to staw zawiasowy, umożliwia zgięcie aż o 20 stopni więc jest to najbardziej elastyczny, po szyi i ogonie, odcinek kręgosłupa. Pozwala na zaokrąglenie grzbietu i przesuwanie miednicy podczas galopu. Nie zgina się na boki. Wyrostki poprzeczne pierwszego kręgu krzyżowego są silnie rozrośnięte i tu przymocowane jest skrzydło kości biodrowej, a więc w tym miejscu noga tylna jest 'przyczepiona' do kręgosłupa. Staw ten jest mało ruchomy, stabilizują go silne więzadła.

Ocena kondycji a anatomia. Wyrostki kolczyste kręgosłupa to jedno z miejsc, wskazujących stopień kondycji konia we skali Henneke. Niestety, można się natknąć na kiepskie tłumaczenia teorii tej metody, gdzie zamiast "pokrycie tkanką tłuszczową do połowy wyrostków kolczystych kręgosłupa" mamy "otłuszczenie do połowy kręgosłupa"....Nie jest to to samo. Wyrostki kolczyste kręgów są bardzo wysokie: jeśli chudy koń, z "wystającym kręgosłupem" zostanie odżywiony, to zostaną na tej samej wysokości ale "mięsko" (mięśnie i tłuszcz) będą od dołu do góry je obudowywać. Na tym polegają określenia w tabelkach do skali Henneke, typu, że tkanka tłuszczowa wyczuwalna jest na dole wyrostków czy do połowy wyrostków. Kręgi mają tez wyrostki boczne, których u koni w dobrej kondycji nie wyczujemy, ale u tych w bardzo kiepskiej można, w okolicy kręgosłupa lędźwiowego.

GDZIE KOŃ MA BIODRA, KOLANA I NADGARSTKI

Kolano, jak u innych ssaków, koń posiada tylko w kończynie tylnej, ma ono też oczywiście rzepkę (i może one wypadać). Kolano konia jest poniżej słabizny, przy samym brzuchu. Powyżej kolana, pod mięśniami zadu, przebiega kość udowa konia, skierowana skośnie w stronę zadu i zakończona stawem biodrowym. W linii prostej ponad kolanem a poniżej kości krzyżowej jest natomiast tzw "fałszywe biodro' czyli tak naprawę, wyrostek kostny miednicy. Staw skokowy konia to z kolei odpowiednik naszej pięty, powyżej niego łatwo zobaczymy końskie ścięgno Achillesa.

Łokieć konia również jest w pobliżu przedniej części jego brzucha, to początek wolnej części kończyny przedniej. W nogach przednich koń nie ma kolana, ma natomiast nadgarstek. Rola nadgarstka to amortyzacja wstrząsów. To nadgarstek umożliwia zginanie kończyny a także jej "złożenie" nad przeszkodą. Wzdłuż nadgarstka biegną ścięgna mięśni zginaczy i prostowników. Jest to resor konia, zbudowany z 2 szeregów kości (jest ich razem aż 7). W czasie ruchu poszczególne kości odsuwają i zbliżają się do siebie; nadgarstek stabilizują więzadła, zawiera 3 stawy oraz i cały zespół spowija wspólna błona maziowa. Przy postawie beczkowatej i iksowatej, siły ściskania rozkładają się nierównomiernie Najgorsza dla nadgarstka jest noga barania czyli cofnięty nadgarstek. Większe ryzyko odprysku kości lub chrząstki przy skokach. Noga barania jest szczególnie narażona na kontuzje nadgarstka. Lądowanie po skoku powoduje nadwyprost nadgarstka – najbardziej newralgiczny moment dla jego kości krótkich.Z kolei koziniec nie jest niebezpieczny dla nadgarstka a tylko dla ścięgien.

Tekst: Joanna Smulska

Zdjęcia: wikipedia

Źródła:

"Anatomia i fizjologia w treningu konia" G. Higgins

"Jak porusza się twój koń" G. Higgins

"Nadgarstek", M. Komosa, Kon Polski 7/2006