CZARCI PAZUR DLA KONI

ROŚLINA

Hakorośl rozesłana (czarci pazur, diabelski pazur) Harpagophytum procumbens to wieloletnia pustynna bylina z rodziny Pedaliaceae (Połapkowate). Z tej samej rodziny pochodzi sezam. Rośnie w Afryce: w Namibii (obrzeża pustyni Kalahari), Botswanie, Zimbabwe, RPA i Angoli. Dorasta do 50 cm wysokości, a płożąca się łodyga ma do 1 m. Kwiaty to piękne, duże (4-6 cm) trąbki, w kolorze czerwonym, purpurowym lub niebiesko fioletowym. Duży owoc (torebka) jest twardy, zdrewniały i kolczasty - pokryty licznymi wyrostkami, z których każdy kończą dwa ostre, zakrzywione haczyki. Tak uzbrojony łatwo przyczepia się do sierści zwierząt, by ułatwić sobie rozsianie, potrafi też je silnie zranić, a nawet spowodować śmierć. W końcu, imię zobowiązuje. Prawdziwe bogactwo jest ukryte pod ziemią: to bulwiaste korzenie spichrzowe (zapasowe) są surowcem zielarskim. Są one cięte w plastry i suszone. Suszony korzeń jest brązowy i gorzki, ma postać grubych plasterków (kawałków) lub szorstkich tarczek. Sproszkowany jest brązowożółty. Z powodu nadmiernego pozyskania i wolnego wzrostu, roślina jest pod ochroną.

NAZWA

W Polsce stosowane są dwie nazwy: hakorośl rozesłana oraz diabelski (lub czarci) pazur. Nazwa naukowa (Harpagophytum = roślina haczykowata, od greckiego harpagon – 'hak, bosak'; procumbo – łacińskie 'pokładam się'), oraz polska – "czarci (diabelski) pazur", niemiecka – „Teufelskralle” i angielska – „Devil's claw”, nawiązują do kształtu owoców, haczykowatych zakończeń wyrostków. Nazywana też Grapple plant lub Grapple thorn (grapple – hak, bosak).

SKŁADNIKI

Czarci pazur należy do surowców irydoidowych: irydoidy są głównymi związkami czynnymi. Zawiera ich 0,1-3%, w tym w dużej ilości harpagozyd, oraz harpagid, prokumbinę, werbaskozyd, izoakteozyd. Irydoidy to pochodne irydodialu, odkrytego jako wydzielina obronna mrówek Irydomyrmex. Irydoidy przez hamowanie aktywności cyklooksygenazy i lipooksygenazy kwasu arachidonowego, działają silnie przeciwzapalnie i przeciwreumatycznie. Harpagozyd, główny składnik czynny, ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe porównywalne do fenylobutazonu. Czarci pazur zawiera też pochodne harpagozydu: harpagid i kumaroiloharpagid, mające dość silne działanie przeciwzapalne i przeciwreumatyczne. Inne irydoidy hakorośli (prokumbid, prokumbozyd) działają znieczulająco i przeciwzapalnie. Za działanie przeciwzapalne i przeciwartretyczne odpowiadają (oprócz irydoidów) też sterole, zwłaszcza β-sitosterol.

Pozostałe składniki: trójterpeny (kwas oleanolowy, kwas ursolowy – działa przeciwzapalnie), flawonoidy - luteolina (właściwości moczopędne), kamferol (słabe działanie spazmolityczne), kwercetyna; fenolokwasy (np kwas kawowy, ma słabe właściwości bakteriostatyczne); sterole (β-sitosterol ma działanie przeciwzapalne); węglowodany (głównie oligosacharydy, w tym stachioza 47 %, cukroza, rafinoza i nieco monosacharydów; węglowodany występują w znacznych ilościach ale nie mają istotnego wpływu na działanie czarciego pazura).

DZIAŁANIE

Wyciągi z korzenia hakorośli mają właściwości przeciwzapalne, przeciwreumatyczne, przeciwartretyczne, przeciwbólowe, pobudzające wydzielanie soków trawiennych, poprawiające trawienie, odtruwające i żółciopędne, antyoksydacyjne. diabelski pazur działa też moczopędnie, pobudza działanie wątroby oraz wspomaga usuwanie kwasu moczowego z organizmu.

Mechanizm działania polega na hamowaniu powstawania prostaglandyn (czynnika zapalnego). Składniki hakorośli są wymiataczami wolnych rodników (unieszkodliwiają je) i nadtlenków.

ZASTOSOWANIE

W tradycyjnej medycynie afrykańskiej, czarci pazur stanowi m.in. gorzki tonik na niestrawność, środek „czyszczący krew”, jest podawany przy bólach reumatycznych, stawowych i porodowych.

U koni czarci pazur jest stosowany przede wszystkim w dolegliwościach układu ruchu. Wykorzystuje się jego działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne; stanowi ziołową alternatywę dla niesterydowych leków przeciwzapalnych, jak fenylobutazon/butapirazol. Leki te mają znane i liczne efekty uboczne, dlatego czarci pazur jest dobrą alternatywą.

Lista dolegliwości, w których z powodzeniem stosowany jest korzeń hakorosli u koni, jest długa: jest pomocny przy bólu i zapaleniu związanym z artretyzmem i reumatyzmem, bólach mięśni i grzbietu, neuralgii, bólach chronicznych, zwyrodnieniach narządu ruchu, schorzeniach stawów i torebki stawowej. Zawarty w nim harpagozyd redukuje stany zapalne stawów. Środek jest pomocny dla koni po dawnych urazach ścięgien i wiązadeł i dla starych koni: stany zapalne ścięgien i więzadeł, kontuzje sportowe to też sytuacje, w których pomaga koniom czarci pazur.

Zastosowanie czarciego pazura u koni, oraz u ludzi, było wielokrotnie badane naukowo, z pozytywnymi wynikami. W badaniu koni ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów, po 28 dniach stosowania znaczące zmniejszał wytwarzania czynnika zapalnego –prostaglandyny E2 w mazi stawowej, bez negatywnych skutków. Z kolei w badaniach na grupie 50 osób z zapaleniem stawów, po 4 tygodniach podawania preparatu z czarciego pazura, u 80% pacjentów nastąpiło zanikanie bólu, a przy leczeniu fenylobutazonem u 72%. Sprawność ruchowa stawów polepszyła się u 88% stosujących Harpagophytum (fenylobutazon -56%). W leczeniu bólu kręgosłupa lędźwiowego, był równie skuteczny. Zaletą czarciego pazura, stwierdzoną i w badaniach na ludziach, i koniach, jest brak działań ubocznych i niepożądanych, nawet po kilku latach stosowania.

Na jelita hakorośl działa rozkurczowo, stymuluje trawienie. Z uwagi na zawartość substancji gorzkich, przy trwałej kuracji naparem, u ludzi łagodzi niektóre dolegliwości jelita cienkiego; ale jest jednocześnie przeciwwskazana przy wrzodach u koni. Wywar z czarciego pazura jest niezmiernie gorzki, jego wskaźnik goryczy wg metody DAB 10 wynosi 5000 do 12000.

Inne właściwości: czarci pazur wywiera też działanie na wątrobę (przy zapaleniu), nieznacznie obniża ciśnienie i rytm serca. Wskazania do stosowania obejmują też choroby alergiczne, zakaźne, autoimmunologiczne (zwłaszcza skórne), zapalenia oczu i uszu przy zakażeniach drobnoustrojami.

Czarci pazur u koni można też stosować zewnętrznie w postaci naparu lub gotowych żeli, maści. Przy problemach układu ruchu najlepiej stosować go i zewnętrznie i wewnętrznie. Aby otrzymać napar do przemywania skóry i błon śluzowych, zalewa się 4 g rozdrobnionego korzenia 100 g wrzątku, parzy pół godziny pod przykryciem, przecedza, dopełnia wodą do 100g. Stosowanie zewnętrzne czarciego pazura u koni pomaga np po treningu (masaż z żelem), przy bolących stawach i mięśniach, po kontuzjach. Żele i maści można wcierać w bolące stawy, a napar używać do przemywania i okładów, które przyśpieszają gojenie ran, oparzeń czy ropni.

ŁĄCZENIE I PODAWANIE:

Przy problemach stawów u koni, jak stany zapalne, zwyrodnienia, ból, odbudowa chrząstki czy stany po kontuzjach, oprócz czarciego pazura wskazane są także owoc dzikiej róży oraz Boswellia serrata. Korzystne będą oleje i nasiona bogate w kwasy tłuszczowe omega 3, np siemię lnu i dobry olej lniany. W zastosowaniu zewnętrznym dobrze łączy się np. z arnika górską.

Czarci pazur w zestawach dla koni warto oferować z innymi ziołami, np przy artretyzmie z wiązówką; suplementach od działaniu przeciwzapalnym dla koni bywa łączony z imbirem, żeń-szeniem lub juką Yucca schidigera (używana m.in. przy artretyzmie i reumatyzmie).

W badaniach porównawczych, działanie izolowanych składników lub ekstraktu, było mniej intensywne, niż całej rośliny; naturalny produkt lepiej zachowuje wszystkie cenne i współdziałające ze sobą składniki prozdrowotne. Czarci pazur może być mniej efektywny jeśli jest dawany równocześnie z antybiotykami, gdyż potrzebuje bakterii jelitowych do aktywacji.

BEZPIECZNE STOSOWANIE CZARCIEGO PAZURA

Korzeń czarciego pazura ma relatywnie małe i rzadkie skutki uboczne (możliwa biegunka przy długotrwałym stosowaniu). W działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym zastępuje fenylobutazon, nie wywołując efektów ubocznych typowych dla niesterydowych leków przeciwzapalnych i kortykosteroidów. Nie wchodzi w interakcje z innymi lekami, oprócz leków hipoglikemicznych. Przedawkowanie tego zioła jest praktycznie niemożliwe – w badaniach na myszach dawka toksyczna LD 50 wynosiła ponad 13,5 g korzenia na kg masy ciała (30). Dla pełnego bezpieczeństwa stosowania należy jedynie przestrzegać kilku zasad:

• nie jest pewne, czy jest bezpieczny dla klaczy źrebnych. Dlatego należy zachować ostrożność w ciąży

• nie stosować u koni z wrzodami żołądka lub dwunastnicy. Jako zioło gorzkie pobudza wydzielanie soków trawiennych, może zwiększać wydzielanie kwasu żołądkowego

• stosowanie u koni sportowych podlega przepisom antydopingowym. Używanie u koni wyścigowych na 24 godziny przed wyścigiem jest zabronione. Pochodne można wykryć w moczu i we krwi.

 
Źródła:

1. "Hakorośl rozesłana (Harpagophytum procumbens DC.) – roślinny surowiec o wielokierunkowym działaniu farmakologicznym" T. Wolski, T. Baj, A. Ludwiczuk, K. Głowniak, R. Niedźwiecki Postępy Fitoterapii 1/2010, s. 13-22

2. "Devil's Claw - a review of the ethnobotany, phytochemistry and biological activity of Harpagophytum procumbens", Mncwangi N, et al. Journal of Ethnopharmacology , 2012 11:143(3);755-771

3. " Hakorośl rozesłana – Harpagophytum procumbens DC Czarci Pazur, Diabelski Pazur" dr H Różański 2007

4. "Top 5 herbs to heal pain and inflammation in horses", sacredhorse.com.au, 21 Feb 2016

5. "Devil's Claw: Herbal Alternative to Bute" Andrea Baldwin, Holistic Horse

6. "Fizjoterapia w praktyce Choroba zwyrodnieniowa stawów" M. Brzozowska 2017

7. "Samolecznictwo i ziołolecznictwo w profilaktyce i leczeniu zwierząt gospodarskich" A. Budny, R. Kupczyński, S. Sobolewska, M. Korczyński, W. Zawadzki Acta Sci. Pol., Medicina Veterinaria 11 (1) 2012, 5-24

8. "British Horseracing Authority Medication and Doping Control Research ‘Devil’s Claw’ " –April 2012

9. "Pharmacokinetics of harpagoside uin horses after intragastric adminstration of a Devil's claw (Harpagophytum procumbens) extract" S. Axmann, K. Hummel, K. Nobauer, K. Zitterl-Eglseer; Journal of Veterinary Pharmacology and Therapeutics, September 2018