ZIOŁA NA OCHWAT

ZIOŁA PRZY OCHWACIE KONIA

Ochwat oznacza ostre, aseptyczne, wysiękowe zapalenie tworzywa kopytowego, w krajach anglojęzycznych znany jako laminitis – zapalenie listewek rogotwórczych lamellae. Te listewki utrzymują kość kopytową na jej miejscu wewnątrz puszki kopytowej.

W toku choroby, w kopycie następuje: 1) rozwój stanu zapalnego (sprzyja powstawaniu mikrozakrzepów i niedokrwieniu tworzywa) 2) zmiany w mikrokrążeniu: zwężenie części żyłek, co skutkuje niedokrwieniem listewek tworzywa, obumieraniem komórek i reakcją zapalną. Między tworzywem a puszką rogową gromadzi się wysięk, co osłabia ich połączenie 3) aktywacja metaloproteinaz (enzymy rozkładające jedno z białek listewek) co prowadzi do rozrywania połączeń rogu listewkowego z listewkami rogotwórczymi.

Rodzaje i przyczyny ochwatu:

1. mechaniczny: powoduje go np. długotrwała praca na twardym podłożu, błędy w prowadzeniu kopyt, powtarzające się urazy tworzywa, nadmierne ścieranie rogu.

2. przeciążeniowy: spowodowany nadmiernym obciążeniem jednej nogi po urazie i bolesności sąsiedniej. Czasem też w transporcie. Powoduje to kompresję naczyń, upośledzenie przepływu, niedokrwienie, niedotlenienie i w wyniku tego stan zapalny.

3. Metaboliczny i żywieniowy: powodowany przez chorobę metaboliczną (zwykle związana z wysokim poziomem insuliny: syndrom metaboliczny, insulino-oporność, Cushing, otyłość), problemy trawienne i błędy żywienia (nagła zmiana paszy, nagłe rozpoczęcie wypasu).

   Typową przyczyną ochwatu żywieniowego jest nadmiar węglowodanów, np przekarmienie paszą treściwą, nagle zaczęty wiosenny wypas. Nadmiar skrobi i cukrów prostych nie zostaje wchłonięty w jelicie cienkim. Powoduje namnożenie bakterii kwasu mlekowego, zakwaszenie jelita grubego i obumarcie fizjologicznej mikroflory. Podobnie spożywanie nagle dużej ilości fruktanów (długołańcuchowe wielocukry, zapasowy materiał energetyczny roślin) też może prowadzić do szybkiej fermentacji w jelicie grubym i obumierania bakterii. Obumieranie powoduje uwalnianie endotoksyn do krwi, docierają one do kopyt, powodują upośledzenie krążenia, uszkodzenie naczyń, zakrzepy, martwicę blaszek kopyta. Niektóre endotoksyny aktywują metaloproteinazy, co sprzyja rozdzielaniu aparatu nośnego kości kopytowej. Następuje wysięk, ból i odklejanie puszki kopytowej od kości.

   Ochwat jest częsty u koni z zaburzeniami hormonalnymi, np z chorobą Cushinga lub EMS (zespół metaboliczny), który cechuje otyłość i insulinooporność. Konie otłuszczone gorzej reagują na insulinę, a jej wysokie stężenie obkurcza naczynia żylne, pogarszając ukrwienie kopyta. Zmiany metaboliczne w przebiegu EMS powodują uszkodzenie listewek tworzywa.

4. chemiczny (np. wpływ leków, np długotrwałe podawanie glikokortykosteroidów).

5. toksyczny (po zatrzymaniu łożyska, infekcji bakteryjnej, wirusowej, kolce, zatruciu, szoku) W tych sytuacjach następuje uwalnianie toksyn do krwi i inicjowanie zmian ochwatowych.

   Jedną z przyczyn ochwatu jest zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS = systemic inflammatory response syndrome), wywołany zakażeniem z towarzyszącym uszkodzeniem tkanek i narządów. SIRS może wystąpić po zjedzeniu nadmiaru węglowodanów, ale też przy zapaleniu płuc, niedrożności jelit, zapaleniu jelit na tle zakaźnym (np. salmonellozie), zatrzymaniu łożyska. U konia, u którego występuje SIRS, istnieje duże ryzyko ochwatu.
   
   

Postępowanie

1. pierwsza pomoc: chłodzenie kopyt: polewanie zimną wodą, opatrunki z lodem, wstawienie do strumienia. Krioterapia i chłodzenie lodem to techniki o naukowo udowodnionej skuteczności w leczeniu wczesnego ochwatu. Ich celem jest ograniczenie stanu zapalnego, złagodzenie bólu i zmniejszenie aktywności metaloproteinaz.

2. Wizyta lekarza weterynarii. Lekarz ocenia stan konia oraz podaje odpowiednie leki, np przeciwbólowe (zwykle fenylobutazon, ketoprofen), przeciwzapalne, poprawiające krążenie.

3. Dieta. Najpierw dieta ścisła – tylko siano, częste a małe porcje, najlepiej moczone. Dieta po fazie ostrej, dla rekonwalescenta i konia skłonnego do ochwatu musi być niskocukrowa (ograniczenie węglowodanów niestrukturalnych: niska zawartość skrobi i bez dodatkowych cukrów prostych i melasy) a zawierać dużo włókna. Najlepsze jest wolno pobierane siano. Moczenie siana w zimnej wodzie przez godzinę zmniejsza zawartość węglowodanów rozpuszczalnych w wodzie o 30% a przez 16 godzin do 50%, ale uciekają też minerały - potas, sód, magnez, wapń, fosfor, trzeba je suplementować. Dobre elementy diety to też np sieczka z lucerny, siemię lnu, otręby ryżowe. Należy ograniczyć ilość ziarna i zielonki. U koni otyłych i/lub z EMS oprócz diety konieczne jest zwiększenie zużycia energii: ruch i ćwiczenia. Odchudzenie grubych koni zwiększa wrażliwości komórek na insulinę.

4. struganie – ograniczenie sił powodujących separację ściany przedniej (skrócenie przodu), zabezpieczenie przed opadaniem kości kopytowej.

5. redukcja stresu, masaże – niwelacja powstałych napięć i przykurczy

6. zioła i probiotyki - poprawa funkcjonowania mikroflory, wspomaganie wchłaniania

    

Zioła stanowią nieoceniona pomoc przy ochwacie ze względu na odtruwające, oczyszczające, przeciwzapalne i odżywcze działanie. Często koncentrujemy się na tym, co usunąć z diety konia ochwaconego a równie ważne jest, co w niej zostaje. Pomoc w ochwacie oznacza: zwalczanie bólu, stanu zapalnego i zwiększenie przepływu krwi w kopycie oraz regenerację i detoksyfikację.

ZIOŁA ODTRUWAJĄCE (detoksykujące) to podstawowa grupa stosowana przy ochwacie: przytulia, korzeń lub liść mniszka, ostropest plamisty, brzoza. Zmniejszają ilość endotoksyn we krwi, wspierają wątrobę w detoksyfikacji, wspomagają nerki.

Przytulia czepna: oczyszcza układ limfatyczny. Bogata w krzemionkę, ważną dla mocnych kopyt

mniszek lekarski: ma korzystny, ochronny wpływ na wątrobę i przemianę materii, wspomaga odtruwanie. Pomocny po ochwacie a także przy reumatyzmie. Korzeń i liść pomaga oczyszczać organizm z produktów przemiany materii i toksyn. Bogaty w minerały.

pokrzywa. Bardzo odżywcza; stymuluje krążenie, oczyszcza krew i poprawia jej wyniki, ma pozytywny wpływ na wątrobę i nerki oraz ogólną przemianę materii, wspomaga procesy odtruwania. Dzięki mieszance z mniszkiem można obniżyć podwyższone wartości enzymów wątrobowych.

korzeń łopianu: stymuluje trawienie, oczyszcza krew

ostropest plamisty – wspiera krążenie, pomaga na problemy wątrobowe, oczyszcza wątrobę. Wskazany dla koni po ciężkich i długich kuracjach lekami lub ciągłym użyciu środków przeciwbólowych. Sprawna wątroba pozwala usuwać toksyny z organizmu. Właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne zioła pomagają przeciwdziałać uszkodzeniom wrażliwych listewek powodowanym przez endotoksyny.

Druga grupa ziół przy ochwacie to zioła PRZECIWZAPALNE I PRZECIWBÓLOWE

kora wierzby: silnie przeciwzapalna, bakteriobójcza, przeciwgorączkowa i przeciwbólowa, pomocna przy ochwacie i chorych trzeszczkach. Łagodna dla błony śluzowej żołądka i jelit. Dobrze współgra z głogiem..

czarci pazur (przeciwbólowy i przeciwzapalny). Proszek z czarciego pazura jest bardzo efektywny przy ostrym stanie ochwatu ale nie należy go łączyć z fenylobutazonem (podrażnienie jelit, zwiększenie skutków ubocznych)

Kora wiązu czerwonego: odżywczo, ochronnie i pomaga w gojeniu i zdrowieniu ściany jelit; pomaga łagodzić stany zapalne układu pokarmowego po użyciu niesteroidowych środków przeciwzapalnych.

Kurkuma pomaga przy lekkim zapaleniu, zmniejsza dyskomfort. Działa PRzeciwzapalnie oraz ochronnie i regenerująco na wątrobę.

Krwawnik – przy stałym bólu, na jego zniesienie. Działa m.in przeciwbólowo, przeciwzapalnie, rozluźniająco i gojąco. Kwiaty krwawnika posiadają największe stężenie substancji o korzystnych właściwościach: kwas salicylowy, kwas foliowy, kwas askorbinowy, aminokwasy, garbniki, a także minerały: żelazo, miedź, mangan, cynk, krzem i wapń. Wpływa na wazodylatację = rozszerza naczynia.

Trzecia grupa to zioła wspomagające KRĄŻENIE: poprawiają ukrwienie. W ochwacie przepływ krwi jest zaburzony. Zioła zwiększające przepływ krwi przez naczynia żylne poprawiają zarówno odżywienie, jak i odtrucie tkanek. Słabe krążenie niedostatecznie usuwa toksyny i produkty urazu z kopyta. Krążenie jest potrzebne dla odbudowy kości, przyczepów ścięgien i redukcji stanu zapalnego. Zioła stymulujące krążenie i zaopatrzenie kopyta w krew poprawiają jakość i przyrost rogu. Środki zwiększające przepływ krwi często działają też przeciwzapalne.

Krwawnik: pomocny w ochwacie i zapaleniu trzeszczek, pobudza krążenie,wiec jest dobrym dodatkiem dla koni z reumatyzmem lub chorymi trzeszczkami. Czarny kminek, krwawnik i miłorząb wspomagają ukrwienie i usuwanie substancji toksycznych z organizmu. Pomagają przy ochwacie, który szczególnie zagraża najmniejszym naczyniom krwionośnym w kopytach.

Głóg pospolity pomaga w ochwacie i wzmacnia serce. Normalizuje ciśnienie i przepływ krwi, szczególnie poprawia krążenie obwodowe (nogi i kopyta). Trzeba go stosować 4 - 6 tyg by w pełni rozwinął działanie.

Czwarta grupa to środki ODŻYWCZE i odbudowujące. Ich celem jest regeneracja i wzmocnienie. Wspomagają wzrost zdrowego kopyta, odbudowę tkanek, poprawę i powrót do prawidłowego napięcia rozciągniętych lub zniszczonych ścięgien, przyczepów.

Glony morskie– źródło witamin, minerałów i innych substancji odżywczych.

Owoc róży poprawia wytrzymałość i kondycję kopyta. Zawiera bioflawonoidy i jest świetnym źródłem witaminy C. nawet litr dziennie. Wzmacnia kopyto. Wykazano w badaniach, że składniki zawarte w nasionach wpływają na odbudowę ścięgien.

Oman wielki wspiera prawidłowy wzrost komórek, stymuluje aktywność fibroblastów i osteoblastów dzięki zawartości alantoin. Naprawia uszkodzenia tkanek

Żywokost koi stan zapalny tkanek i wspiera gojenie, szczególnie kości i tkanki łącznej. Wzmacnia aparat ruchu i regeneruje tkanki.Stosuje się zarówno suszony jak też świeże liście. Zawiera dużo substancji odżywczych i cenną alantoinę. Działa ściągająco i przeciwzapalnie.

Siemię lnu – środek odżywczy, poprawia jakość rogu (i sierści), zawiera przeciwzapalne kwasy tłuszczowe omega 3.

Przytulia i skrzyp: źródło krzemionki na odbudowę kopyta.

Dodatkowo: witaminy grupy B w tym biotyna, witamina C, A, E, dla wzmocnienie rogu.

Aminokwasy, zwłaszcza siarkowe, msm. Dodatek metioniny wspiera wzrost zdrowego kopyta.

Mikroelementy: magnez, miedź, cynk, kobalt, selen, chrom. Mikroelementy są niezbędne w prawidłowym metabolizmie glukozy. Magnez wpływa na wydzielanie insuliny i jej wpływ na komórki oraz pomaga komórkom być bardziej przepuszczalnymi dla insuliny. Chrom pomaga by mięśnie były bardziej wrażliwe na insulinę. Chrom redukuje poziom cukru we krwi na czczo.

INNE:

zioła wspierające efektywne trawienie (szałwia, koper włoski, kolendra, rumianek, łopian, szanta zwyczajna), zwłaszcza u koni z nawracajacymi ochwatami. Kozieradka na odbudowę i apetyt.

probiotyki i prebiotyki (np. drożdże piwne) na odbudowę mikroflory jelit. Ważne zwłaszcza w okresie rpzejściowym z paszy zimowej na letnią. Istnieje potwierdzona zależność między składem mikroflory jelita grubego i podatnością na ochwat wywołany nadmiarem węglowodanów,

zioła uspokajające i kojące. Np Rumianek: dla koni gdzie stres wywołuje epizody ochwatu: wspiera system nerwowy i wątrobę, pomaga napiętym z bólu mięśniom, przeciwzapalny, poprawia trawienie i krążenie.

Na infekcje i ropnie kopyta przy ochwacie: czosnek (zwalcza infekcję) + głóg (poprawia krążenie)

ZEWNĘTRZNIE NA KOPYTO: ziołowe okłady na kopyto pomagają przy ropniach i infekcjach, Do okładu nadaje się liść żywokostu, liść babki, sproszkowany korzeń prawoślazu, i ewentualnie do tego kropelka olejku np. drzewa herbacianego, liście zmiażdżone, w razie potrzeby zwilżone wodą. Okład zostawia się na podeszwie nawet na 48h. Można też użyć maść żywokostową lub robić okłady z zaparzonych koszyczków kwiatowych wrotyczu.

ZIOŁA EGZOTYCZNE w leczeniu ochwatu to np: miłorząb, imbir i karczoch dla wspomagania odtruwania oraz ukrwienia. Karczoch na wątrobę, nerki i odtruwanie. Imbir hamuje procesy zapalne i reguluje zaburzoną przemianę materii po leczeniu antybiotykami lub odrobaczaniu; pomaga też na artretyzm w stawach lub podrażnione ścięgna i więzadła, częste problemy przy ogólnym stanie zapalnym organizmu. Czarny kminek także wspomagają krążenie. Podawane bywają także: gotu kola (gospodarka kolagenem, na przykurcz ścięgna), żeńszeń (adaptogen) i in.

Najbardziej znane ostatnimi czasy egzotyczne zioło 'ochwatowe' to azjatycki Jiao gu lan (łac. Gynostemma Pentaphyllum), znane też jako 'żeńszeń biedaka' i 'ziele długowieczności'. Redukuje on stany zapalne naczyń żylnych. W tradycyjnej chińskiej medycynie usuwa gorąco (zapalenie) i eliminuje toksyny (infekcje bakteryjne lub toksyny wewnętrzne organizmu). Zgodnie z badaniami, ma właściwości przeciwzapalne, przeciwdziała wydzielaniu endoteliny, hormonu który powoduje skurcz naczyń żylnych. Stymuluje produkcję tlenku azotu, który polepsza krążenie – relaksuje naczynia krwionośne, poprawiając przepływ. Wpływ na konie z ochwatem został potwierdzony badaniami, gdzie polepsza stan koni a nawet prowadzi do całkowitego wyzdrowienia. Badania wykazały, że ekstrakt z Gynostemmy działa ochronnie na wątrobę (zmniejsza zmiany martwicze, obniża poziom enzymów wątrobowych), przeciwcukrzycowo (wspomaga leczenie i profilaktykę cukrzycy typu 2), chroni śluzówkę żołądka przed wrzodami i uszkodzeniem np przez niesteroidowe leki przeciwzapalne): hamuje powstawanie wrzodów i zwiększa wydzielanie śluzu.

Literatura

1. "Ochwat koni – etiopatogeneza, objawy i leczenie", O. Witkowska, A. Turło, K. Michlik, A. Cywińska. Życie Weterynaryjne, 2016, 91(4)

2. "Jiao Gu Lan & Laminitis" Gloria Garland

3. Kellon, Eleanor, DVM, “Jiaogulan and Laminitis”, 30 May 2005

4. "Zioła w leczeniu koni" E. Jastrzębska, K. Wolińska, Z. Jaworski, D. Jauering, Przegląd Hodowlany 4/2014

5. "Milk Thistle Extract and Silymarin Inhibit Lipopolysaccharide Induced Lamellar Separation of Hoof Explants in Vitro" N. Reisinger, S. Schaumberger, V. Nagl, S. Hessenberger, G. Schatzmayr

6. "Treating laminitis the natural way", C. Daigre, Natural Horse Magazine, Vol. 12, Issue 4.

7. "Hormonal Laminitis – What It's not" E. Kellon, 2018