Zachowania koni

2019-03-11
Zachowania koni

"Zachowania koni" Margit H. Zeitler-Feicht to 222 strony rzetelnej, bazującej na badaniach naukowych, wiedzy o naturze i potrzebach konia. Prawidłowy, bezpieczny i zwieńczony trwałym sukcesem chów i trening koni, wymaga znajomości i zrozumienia naturalnych zachowań. Jest to podstawa profilaktyki i terapii ich zaburzeń. Za to niewłaściwy chów i traktowanie koni doprowadzić może do deprywacji, frustracji, stresu, i reaktywnych zaburzeń zachowania.

Mimo udomowienia, zachowania i potrzeby koni, zapisane w genach w procesie adaptacji gatunku do środowiska, nie uległy znaczącej zmianie. Koń to nadal zwierze stadne, uciekające i stepowe, obdarzone potrzebą codziennego, wielogodzinnego ruchu w spokojnym tempie, w poszukiwaniu włóknistego pokarmu. Dziko żyjące konie spędzają większość doby (50-70%) na pasieniu. Cechuje go doskonała termoregulacja, bardzo dobra tolerancja wysokich i niskich temperatur. Żadnego z naturalnych zachowań nie zatarło udomowienie – pierwotne zachowanie przetrwało. Nastąpiła jedynie modyfikacja, np koń domowy jest bardziej oswojony, nieco mniej płochliwy i czujny.


Naturalne zachowania koni
muszą być najpierw poznane i zrozumiane, by wiedzieć, kiedy pojawia się zaburzenie lub problem i zapobiegać takim sytuacjom.

Najbardziej odpowiada potrzebom koni chów grupowy, ale musi być stosowany racjonalnie. Wyzwaniem jest np bezpieczne dołączanie nowego konia do grupy. Ewentualne zachowania agresywne pomaga redukować właściwa powierzchnia i skład grupy. Ważną kwestią jest humanitarny chów ogierów: one też mogą i powinny korzystać z pastwiska; przy zachowaniu odpowiednich warunków (np. brak bliskości klaczy!), mogą być chowane w stadzie.

Zachowania rozrodcze i krycie w naturze podlegają innym regułom niż pod kontrolą człowieka. Omówione zostaje krycie z ręki i w stadzie, ogiery kryjące i problemy z nimi, warunki prawidłowej więzi między klaczą a źrebakiem, prawidłowe odsadzanie. Dla przyszłości młodego konia kluczowe znaczenie ma postępowanie z klaczą i źrebięciem. Błędy w chowie mogą prowadzić do agresji matki, odrzucenia źrebięcia, zaburzenia zachowań społecznych źrebięcia.

Zachowania pokarmowe: koń selekcjonuje pokarm, pożywia się przez większość doby, sposób pobierania pokarmu jest określony i ważny dla zdrowia. Autorka podpowiada, jak karmić konie w zgodzie z ich potrzebami, w tym zwierzęta dobrze przyswajające paszę (redukcja pasz treściwych, spowalnianie jedzenia, kwatery). Omówione są urządzenia i systemy do zadawania paszy oraz takie problemy, jak zazdrość o paszę i zatrucia. Niezaspokojenie potrzeby pobierania paszy sprzyja zaburzeniom zachowania (ogryzanie, tkanie, łykawość).

Zachowania ruchowe. Koń jest przystosowany do wolnego, ciągłego ruchu 15 godzin na dobę. Niedobór powoduje obrzęki, zaburzenia zachowania, choroby krążenia i oddechowe, zaburzenia mechaniki kopyta. Istnieje przy tym różnica między zapotrzebowaniem na ruch a potrzebą ruchu. Projekt przestrzeni dla koni musi uwzględniać naturalne wzorce ruchowe i zachęcać do ruchu. Kompensować braku ruchu pomagają karuzele, bieżnie, wyjazd z luzakiem.

Ciekawość i zachowania eksploracyjne: służą pozyskaniu informacji i doświadczeń a więc samodzielnemu uczeniu się i orientacji w otoczeniu. Typowa dla konia jest duża czujność, ciekawość, chęć eksploracji. Ważne jest urozmaicone otoczenie. Chociaż pracę z jeźdźcem zaczyna się po 3 roku, to już wcześniej trzeba pracować nad tym, by mieć pojętnego, bezpiecznego konia. Od małego "uczymy uczenia się".

 

Przyczyny, diagnostyka i terapia zaburzeń zachowania i zachowań niepożądanych. Czym jest zachowanie normalne, niepożądane i zaburzone. Właściwe, czyli reaktywne zaburzenia zachowania są reakcją na nieodpowiednie utrzymanie i postępowanie. Diagnoza różnicowa pozwala odróżnić je od podobnych zaburzeń objawowych, endogennych (np zaburzenia hormonalne) czy z niedoborów. W diagnostyce problemów zachowania koni znaczenie ma mimika i postawa ciała. Ich znajomość pomaga rozpoznać ból ostry i chroniczny, strach, agresję (w tym grożenie defensywne i agresywne), oznaki rozluźnienia i reakcje obronne.

 

W postępowaniu z koniem ważna jest znajomość psychologii uczenia się. Dlatego szczegółowo omówione zostaje: jak uczy się koń, habituacja, warunkowanie instrumentalne, warunkowanie klasyczne, naśladowanie, imprinting. Wymienione są czynniki wpływające na gotowość do uczenia się. Dowiemy się, jak długo koń może się koncentrować, co blokuje proces uczenia się a co motywuje konia, jak prawidłowo nagradzać. Badania dowiodły, że 80% stereotypii zachowań u koni wierzchowych kształtuje się w ciągu pierwszych 6 lat życia stąd postępowanie z młodym koniem jest kluczowe. Np człowiek nie powinien być dla źrebaka partnerem do zabawy, dlatego trzeba nauczyć się rozpoznawać różnicę między zabawą a walką.

 

Terapia i profilaktyka zaburzeń zachowania ma wiele możliwości, poczynając od chowu (żywienie, urządzenie stajni i wybiegów), przez prawidłowe obchodzenie się z koniem, metody szkoleniowe (ustalenie zaufania i hierarchii) po terapię medyczną i leczenie bólu. Istnieje też terapia uczenia się przy jego błędach. Omówione są zarówno polecane, jak i niepolecane metody: kontrwarunkowanie, kara, odwrażliwianie, flooding (niepolecane), wygaszanie.

 

Problemy z zachowaniem w stajni opisane zostały wg wzoru: klasyfikacja, przebieg, predyspozycje, przyczyny, sytuacje wyzwalające, skutki fizjologiczne i zdrowotne, terapia, profilaktyka. Reaktywne zaburzenia zachowania występują w różnych kręgach funkcyjnych:

1) zachowania pokarmowe: łykawość, gryzienie krat, zabawa językiem, lizanie, heblowanie o kraty boksu, nadmierne ogryzanie drewna, koprofagia, geofagia, nadmierne łaknienie (polifagia),

2) ruchowe: tkanie, chodzenie jako stereotypia, nadmierne grzebanie, kopanie w ściany boksu,

3) społeczne: nadmierna agresja, samookaleczanie, wdrukowanie nieprawidłowych wzorców zachowania (np lęk przed osobnikami własnego gatunku), agresja seksualna ogierów, agresja klaczy wobec źrebięcia

4) komfortowe (nadmierne wycieranie ogona, potrząsanie głową – headshaking), brak kładzenia się

 

Problemy zachowania w obsłudze i użytkowaniu konia opisane wg schematu: klasyfikacja, diagnoza różnicowa, przebieg, przyczyny, terapia, profilaktyka.

Problemy w obsłudze: koń nie daje się złapać lub prowadzić, problemy z załadunkiem do przyczepy, problemy przy kowalu, agresja podczas oporządzania (gryzienie i kopanie),

Zachowania niepożądane w użytkowaniu: wystawianie języka, headshaking, klejenie się do koni, płoszenie się, stawanie dęba, brykanie, awersja do siodła.


"Zachowania koni. Przyczyny, terapia i profilaktyka" Margit H. Zeitler-Feicht, wydawnictwo Świadome jeździectwo, 2014

Polecane

Jeździec w świecie koni. Sarah Widdicombe

Jeździec w świecie koni. Sarah Widdicombe

55,00 zł brutto/1szt.Cena regularna: 65,00 zł brutto/1szt.-15%
pixel