REPELENTY NA KOŃSKICH KRWIOPIJCÓW
2020-08-12
Repelenty to środki odstraszające owady: działają miejscowo lub na małą odległość, powstrzymują owady od latania, lądowania na ciele lub ukąszenia. Ograniczają dzięki temu dyskomfort koni (i ludzi!), przenoszenie chorób, występowanie odczynów po ukąszeniach oraz nerwowych zachowań jak potrząsanie głową i smaganie ogonem podczas jazdy. Do repelentów należą syntetyczne substancje (np. ikarydyna) i naturalne składniki roślin (dlatego np. lawenda, ale i ziele bagna, odstrasza mole). Co zawierają przeznaczone dla koni środki na owady? Oto przegląd substancji:
Olejki eteryczne i ich składniki. Mają naturalne pochodzenie i sprawdzoną skuteczność przeciw owadom ale szybko parują, więc trzeba powtarzać ich aplikację. Skuteczność podnosi: odpowiedni nośnik (np. alkohol paruje szybko, ale środek w kremie czy na parafinie/nafcie utrzyma się długo), synergistyczne działanie (mieszanka kilku dobranych olejków), dokładna aplikacja (owady szukają „pominiętych” miejsc). Efektywność olejków podnosi też wanilina. Dodatkowa ich zaleta to szersza gama działania niż tylko repelentne: np. olejek lawendowy świetnie uspokaja konie, herbaciany jest silnie przeciwgrzybiczny. Olejki (rozcieńczone) i preparaty z nimi można rozpylać zarówno na skórę jak i w pomieszczeniach. Repelentne właściwości ma olejek cytronella, bazyliowy, cytrynowy, eukaliptusowy, lawenda, rozmarynu, melisy, wrotycz, mięta pieprzowa, cedrowy, tymianek, tea tree, geranium, goździk, neem, sosny.
Olejek cytronelowy z palczatki cytronellowej Cymbopogon Winterianus ma przyjemny, cytrynowy zapach. Odstrasza zwłaszcza komary, a także muchy i meszki oraz działa na skórę przeciwgrzybiczo i przeciwzapalnie. Produkty do stosowania bezpośrednio na skórę w stężeniach 5-15% chronią od 0,5 do 2 godzin. Palczatki znane są z olejków eterycznych o silnym zapachu, odstraszających owady (zwłaszcza muchy i komary) i mających wiele korzystnych właściwości, m.in. odkażające.
Olejek z drzewa herbacianego odstrasza m.in. muchy końskie Stomoxys calcitrans. Oprócz tego działa antyseptycznie, przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo, dezynfekująco, pomaga przy swędzących ukąszeniach owadów. Działa na skórę regenerująco - pobudza tworzenie nowego naskórka; Olejek lawendowy odstrasza komary i pajęczaki oraz działa przeciwgrzybiczo, przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, wspomaga gojenie ran, działa przeciwobrzękowo dzięki czemu zmniejsza występowanie odczynów po ukąszeniach owadów.
Olejek z drzewa cedrowego odstrasza komary, muchy i inne insekty. Poza tym działa grzybobójczo, antyseptycznie, przeciwzapalnie.
W preparatach przeciw owadom stosuje się też czyste składniki olejków o właściwościach repelentnych: limonen, geraniol, beta-pinen, eukaliptol, eugenol. Cytrodiol (PMD): składnik olejku eukaliptusa cytrynowego to skuteczny, naturalny repelent. Szczególnie efektywnie działa na komary. Olejek z dużym stężeniem PMD ma bardzo długi czas działania, około 6 godzin
Pyretryny. Koszyczki kwiatowe niektórych złocieni (np. dalmatyńskiego) zawierają 1,2-1,8 % pyretryn, które porażają układ nerwowy i mięśniowy owadów (np. pluskiew). Pyretroidy działają na owady kontaktowo, odstraszają je i mogą przeciwdziałać zamykaniu przetchlinek, powodując śmierć przez przesuszenie. Naturalne pyretroidy są rozpuszczalne w tłuszczach, nietrwałe, ulegają rozkładowi pod wpływem światła; syntetyczne są na nie odporne. Pyretroidy są mało toksyczne, zatrucia zdarzają się rzadko, ale po wchłonięciu dużych dawek mogą być szkodliwe dla układu nerwowego. Syntetycznym pyretroidem jest permetryna: silnie trująca dla owadów, działa kontaktowo i żołądkowo. Jest też niestety bardzo toksyczna dla organizmów wodnych i kotów. Dla ludzi, koni, psów, jest stosunkowo nieszkodliwa. Stanowi składnik szamponów przeciw wszom, pchłom, maści przeciw świerzbowcom; odzież impregnowana permetryną chroni przed łapaniem kleszczy. Często w produktach występuje połączenie, np. w Absorbine UltraShield jest naturalna pyretryna i syntetyczny pyretroid.
Ikarydyna (2-(2-hydroksyetylo)piperydyno-1-karboksylan sec-butylu) ma skuteczność nieco niższą niż DEET ale jest dużo bezpieczniejsza od niego, bez szkodliwego wpływu na układ nerwowy, nie wywołuje podrażnień skóry i reakcji alergicznych. Można stosować w preparatach bezpośrednio na skórę. Nie uszkadza materiałów syntetycznych. Odstrasza szczególnie muchy, pchły i komary. W stężeniu 20% chroni przed komarami i kleszczami przez 8 do 14 godzin a w stężeniu 10% od 3,5 do 8 godzin. Uwaga: nie stosować jednocześnie preparatów z DEET i ikarydyną, mieszanka jest toksyczna.
PBO (butotlenek piperonalu) to repelent szczególnie dobrze działający w towarzystwie pyretroidów, zwalcza rozmaite pasożyty zewnętrzne skóry zwierząt
Co zawierają popularne preparaty dla koni?
Spray Musca Block odstrasza i zabija komary, meszki, muchy, gzy, ślepaki i muchy krwiopijne. Zabija pchły i kleszcze. Na owady działa w sposób kontaktowy. Substancje aktywne: Pyretroidy (pyretryna), PBO (butotlenek piperonalu) i cytrodiol.
Absorbine UltraShield to środek odstraszający owady, przeznaczony do pomieszczeń stajennych i dla psów. Zabija pchły, kleszcze i wszy. Długi czas działania po zastosowaniu: do 14 dni. Substancje czynne: permetryna 0,5 g/100g, pyretryna i pyretroidy 0,1g/100g, butotlenek piperonylu 1 g/ 100g
Leovet Power Phaser odstrasza komary, muchy, meszki do 4 godzin od zastosowania. W ciągu kolejnych 2 godzin skuteczność spada, ale nadal jest na poziomie 50%. Działanie testowane i potwierdzone przez Szwajcarski Instytut Tropikalny. Skład: naturalne olejki eteryczne z drzewa cedrowego i bodziszka (geranium) oraz ikarydyna.
Horsefly Spray Over Horse zawiera przyjemnie pachnącą kompozycję olejków eterycznych. Odstrasza muchy, komary, kleszcze i meszki oraz inne owady nękające konie. Ma długi czas działania, do 5 – 7 godzin. Nie podrażnia skóry, zawiera glicerynę, która działa na skórę pielęgnacyjnie. Bezpieczny dla źrebiąt. Zawiera: limonen, geraniol, beta-pinen.
Spray na owady cit KeinStich jest przeznaczony dla jeźdźców. Wysokoskoncentrowany co zapewnia długotrwała ochronę: do 8 godzin na meszki i do 4 na kleszcze. Dobrze działa także w wysokich temperaturach. działa na komary, kleszcze, muchy, pluskwy, gzy. Substancja czynna: ikarydyna.
Krem na gzy Kerbl chroni przed gzami, muchami końskimi i meszkami. Zawiera ikarydynę.
Citronella Compound Emulsion Spray Gold Label to pachnąca emulsja do stosowania na sierść i skórę koni. Zawiera olejki z cytronelli, drzewa herbacianego, lawendy i drewna cedrowego.
Deo-Fly-a-way Optenplatz spray przeciw owadom zawiera naturalne olejki, maskuje zapach potu końskiego, chroni kilka godzin. Składniki czynne: eukaliptol, eugenol, L-metanol, limonen, pinen.
Czemu NIE – DEET? (dietylotoluamid). Jest to repelent skuteczny i trwały na skórze, działa najdłużej. Moduluje aktywność receptorów węchowych owadów i zakłóca wykrywanie gospodarza, dając „niewidzialność” dla owadów. Ma jednak liczne skutki uboczne: toksyczny dla układu nerwowego, nie zalecany u dzieci poniżej 12 roku życia ani w ciąży, może uczulać skórę i podrażniać oczy. DEET rozpuszcza tworzywa sztuczne i jeśli w ogóle, powinien być nakłady tylko na ubranie, nie na skórę!
Tekst i zdjęcia: Joanna Smulska
Źródła: 1) J Econ Entomol . 2020 Jun 9; "Adulticidal Activity of Melaleuca alternifolia (Myrtales: Myrtaceae) Essential Oil With High 1,8-Cineole Content Against Stable Flies (Diptera: Muscidae)". J. B. Dillman et all
2) "Essential Oils as Repellents against Arthropods" Mi Young Lee, BioMed Research International, Volume 2018
3) "Effectiveness of plant-based repellents against different Anopheles species: a systematic review" A. Asadollahi et al, Malaria Journal vol 18, article number 436 (2019)
4) Informacje producentów dołączone do opakowań produktów repelentnych dla koni.
Olejki eteryczne i ich składniki. Mają naturalne pochodzenie i sprawdzoną skuteczność przeciw owadom ale szybko parują, więc trzeba powtarzać ich aplikację. Skuteczność podnosi: odpowiedni nośnik (np. alkohol paruje szybko, ale środek w kremie czy na parafinie/nafcie utrzyma się długo), synergistyczne działanie (mieszanka kilku dobranych olejków), dokładna aplikacja (owady szukają „pominiętych” miejsc). Efektywność olejków podnosi też wanilina. Dodatkowa ich zaleta to szersza gama działania niż tylko repelentne: np. olejek lawendowy świetnie uspokaja konie, herbaciany jest silnie przeciwgrzybiczny. Olejki (rozcieńczone) i preparaty z nimi można rozpylać zarówno na skórę jak i w pomieszczeniach. Repelentne właściwości ma olejek cytronella, bazyliowy, cytrynowy, eukaliptusowy, lawenda, rozmarynu, melisy, wrotycz, mięta pieprzowa, cedrowy, tymianek, tea tree, geranium, goździk, neem, sosny.
Olejek cytronelowy z palczatki cytronellowej Cymbopogon Winterianus ma przyjemny, cytrynowy zapach. Odstrasza zwłaszcza komary, a także muchy i meszki oraz działa na skórę przeciwgrzybiczo i przeciwzapalnie. Produkty do stosowania bezpośrednio na skórę w stężeniach 5-15% chronią od 0,5 do 2 godzin. Palczatki znane są z olejków eterycznych o silnym zapachu, odstraszających owady (zwłaszcza muchy i komary) i mających wiele korzystnych właściwości, m.in. odkażające.
Olejek z drzewa herbacianego odstrasza m.in. muchy końskie Stomoxys calcitrans. Oprócz tego działa antyseptycznie, przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo, dezynfekująco, pomaga przy swędzących ukąszeniach owadów. Działa na skórę regenerująco - pobudza tworzenie nowego naskórka; Olejek lawendowy odstrasza komary i pajęczaki oraz działa przeciwgrzybiczo, przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, wspomaga gojenie ran, działa przeciwobrzękowo dzięki czemu zmniejsza występowanie odczynów po ukąszeniach owadów.
Olejek z drzewa cedrowego odstrasza komary, muchy i inne insekty. Poza tym działa grzybobójczo, antyseptycznie, przeciwzapalnie.
W preparatach przeciw owadom stosuje się też czyste składniki olejków o właściwościach repelentnych: limonen, geraniol, beta-pinen, eukaliptol, eugenol. Cytrodiol (PMD): składnik olejku eukaliptusa cytrynowego to skuteczny, naturalny repelent. Szczególnie efektywnie działa na komary. Olejek z dużym stężeniem PMD ma bardzo długi czas działania, około 6 godzin
Pyretryny. Koszyczki kwiatowe niektórych złocieni (np. dalmatyńskiego) zawierają 1,2-1,8 % pyretryn, które porażają układ nerwowy i mięśniowy owadów (np. pluskiew). Pyretroidy działają na owady kontaktowo, odstraszają je i mogą przeciwdziałać zamykaniu przetchlinek, powodując śmierć przez przesuszenie. Naturalne pyretroidy są rozpuszczalne w tłuszczach, nietrwałe, ulegają rozkładowi pod wpływem światła; syntetyczne są na nie odporne. Pyretroidy są mało toksyczne, zatrucia zdarzają się rzadko, ale po wchłonięciu dużych dawek mogą być szkodliwe dla układu nerwowego. Syntetycznym pyretroidem jest permetryna: silnie trująca dla owadów, działa kontaktowo i żołądkowo. Jest też niestety bardzo toksyczna dla organizmów wodnych i kotów. Dla ludzi, koni, psów, jest stosunkowo nieszkodliwa. Stanowi składnik szamponów przeciw wszom, pchłom, maści przeciw świerzbowcom; odzież impregnowana permetryną chroni przed łapaniem kleszczy. Często w produktach występuje połączenie, np. w Absorbine UltraShield jest naturalna pyretryna i syntetyczny pyretroid.
Ikarydyna (2-(2-hydroksyetylo)piperydyno-1-karboksylan sec-butylu) ma skuteczność nieco niższą niż DEET ale jest dużo bezpieczniejsza od niego, bez szkodliwego wpływu na układ nerwowy, nie wywołuje podrażnień skóry i reakcji alergicznych. Można stosować w preparatach bezpośrednio na skórę. Nie uszkadza materiałów syntetycznych. Odstrasza szczególnie muchy, pchły i komary. W stężeniu 20% chroni przed komarami i kleszczami przez 8 do 14 godzin a w stężeniu 10% od 3,5 do 8 godzin. Uwaga: nie stosować jednocześnie preparatów z DEET i ikarydyną, mieszanka jest toksyczna.
PBO (butotlenek piperonalu) to repelent szczególnie dobrze działający w towarzystwie pyretroidów, zwalcza rozmaite pasożyty zewnętrzne skóry zwierząt
Co zawierają popularne preparaty dla koni?
Spray Musca Block odstrasza i zabija komary, meszki, muchy, gzy, ślepaki i muchy krwiopijne. Zabija pchły i kleszcze. Na owady działa w sposób kontaktowy. Substancje aktywne: Pyretroidy (pyretryna), PBO (butotlenek piperonalu) i cytrodiol.
Absorbine UltraShield to środek odstraszający owady, przeznaczony do pomieszczeń stajennych i dla psów. Zabija pchły, kleszcze i wszy. Długi czas działania po zastosowaniu: do 14 dni. Substancje czynne: permetryna 0,5 g/100g, pyretryna i pyretroidy 0,1g/100g, butotlenek piperonylu 1 g/ 100g
Leovet Power Phaser odstrasza komary, muchy, meszki do 4 godzin od zastosowania. W ciągu kolejnych 2 godzin skuteczność spada, ale nadal jest na poziomie 50%. Działanie testowane i potwierdzone przez Szwajcarski Instytut Tropikalny. Skład: naturalne olejki eteryczne z drzewa cedrowego i bodziszka (geranium) oraz ikarydyna.
Horsefly Spray Over Horse zawiera przyjemnie pachnącą kompozycję olejków eterycznych. Odstrasza muchy, komary, kleszcze i meszki oraz inne owady nękające konie. Ma długi czas działania, do 5 – 7 godzin. Nie podrażnia skóry, zawiera glicerynę, która działa na skórę pielęgnacyjnie. Bezpieczny dla źrebiąt. Zawiera: limonen, geraniol, beta-pinen.
Spray na owady cit KeinStich jest przeznaczony dla jeźdźców. Wysokoskoncentrowany co zapewnia długotrwała ochronę: do 8 godzin na meszki i do 4 na kleszcze. Dobrze działa także w wysokich temperaturach. działa na komary, kleszcze, muchy, pluskwy, gzy. Substancja czynna: ikarydyna.
Krem na gzy Kerbl chroni przed gzami, muchami końskimi i meszkami. Zawiera ikarydynę.
Citronella Compound Emulsion Spray Gold Label to pachnąca emulsja do stosowania na sierść i skórę koni. Zawiera olejki z cytronelli, drzewa herbacianego, lawendy i drewna cedrowego.
Deo-Fly-a-way Optenplatz spray przeciw owadom zawiera naturalne olejki, maskuje zapach potu końskiego, chroni kilka godzin. Składniki czynne: eukaliptol, eugenol, L-metanol, limonen, pinen.
Czemu NIE – DEET? (dietylotoluamid). Jest to repelent skuteczny i trwały na skórze, działa najdłużej. Moduluje aktywność receptorów węchowych owadów i zakłóca wykrywanie gospodarza, dając „niewidzialność” dla owadów. Ma jednak liczne skutki uboczne: toksyczny dla układu nerwowego, nie zalecany u dzieci poniżej 12 roku życia ani w ciąży, może uczulać skórę i podrażniać oczy. DEET rozpuszcza tworzywa sztuczne i jeśli w ogóle, powinien być nakłady tylko na ubranie, nie na skórę!
Tekst i zdjęcia: Joanna Smulska
Źródła: 1) J Econ Entomol . 2020 Jun 9; "Adulticidal Activity of Melaleuca alternifolia (Myrtales: Myrtaceae) Essential Oil With High 1,8-Cineole Content Against Stable Flies (Diptera: Muscidae)". J. B. Dillman et all
2) "Essential Oils as Repellents against Arthropods" Mi Young Lee, BioMed Research International, Volume 2018
3) "Effectiveness of plant-based repellents against different Anopheles species: a systematic review" A. Asadollahi et al, Malaria Journal vol 18, article number 436 (2019)
4) Informacje producentów dołączone do opakowań produktów repelentnych dla koni.