Kuhailany Zygmunta Braura

Zygmunt Braur (1909 – 1999) założyciel Oazy Kuhailan w Dobrowie, jest niekwestionowaną legendą polskiej hodowli koni arabskich. To pierwszy powojenny prywatny hodowca tej rasy i przez długi czas w PRL jedyny. Był miłośnikiem koni w typie kuhailana, z tzw rodów kuhailańskich (przede wszystkim Krzyżyka i Kuhailana Haifi), i tylko takie hodował. W swojej fantazji i umiłowaniu konia arabskiego przypominał żyjącego wiek wcześniej emira Wacława Rzewuskiego, który sprowadził do swojej stadniny bezcenne wierzchowce prosto z pustyń. Nazywano też pana Braura "emirem naszych czasów".

Krótko przed wybuchem drugiej Wojny Światowej zakupił posiadłość w Dobrowie i zaczął hodowlę, kupując dwie klacze półkrwi arabskiej, niestety przepadły one w wojennej zawierusze. Po latach perypetii (m.in. więzienie za działalność w podziemiu), w 1960 roku zaczął hodowlę na nowo: kupił dwie klacze arabskie z likwidowanej stadniny w Nowym Dworze. Były to Murcja 1959 (Comet -Muszkatela/Witraż) i Wielka Zorza 1949 (Wielki Szlem – Zorza Pełkińska/Nana Sahib I). Obie wywodziły się ze, słynnej przed wojną, hodowli hrabiego Czartoryskiego z Pełkiń.

Założycielką hodowli stała się przede wszystkim Murcja. Po Czardaszu, dała ona Ben-Cometa, pierwszego ogiera prywatnej hodowli dopuszczony do wyścigów na państwowych torach wyścigów konnych na Służewcu. Od jej córek pochodzą dwa odgałęzienia braurowskich kuhailanów: linia" Murat" i linia "Mu"

LINIA MURAT.
Córkę Murcji, Murat-Hanum 1974 (Muharyt – Murcja/Comet), uznano za najlepszą klacz hodowli prywatnej lat siedemdziesiątych w Polsce. Dała ona ogiery użyte w hodowli:

1. Murat-Nur 1984 (Banat – Murat-Hanum/Muharyt), uzdolniony wyścigowo klasyczny kuhailan z rodu Krzyżyk. Dał ogiera Mu-Bahr (1993, Mu-Gaza – Murat-Nur).

2. Murat-Gazon 1988 (Gazon – Murat-Hanum/Muharyt).

3. Murat-Akbar po Aloes

4. Murat-Bej (1989, Murat-Hanum – Gazon).

Murat Hanum zostawiła też użyte w hodowli klacze:

1. Murat-Arma (1992, Murat-Hanum – Armaniak). Matka ogiera Murat – Amir 1996 (po Mu-Nazir)

2. Murat – Gaza (1986, Murat-Hanum – Gazon). Dała klacze Murat-Arba 1992 (po Armaniak), Murat Nazira 1995 (po Nazir), Murat -Dobra 2002 (po Wachlarz) i ogiera Murat -Dobryń 1999 (po Dobryń)

LINIA MU.
Drugą córką Murcji była Megara po Braniborze, urodzona w 1966 a w 1982 wyeksportowana do USA. Megara po Sabbacie dała ogiera Mehmet Ibn Sabbat i klacz Merzich – Hanum 1972 a po Algomeju kontynuatorkę linii w Polsce, klacz Mu – Farah 1979. W USA dała także m.in. klacz Megann po Negatraz (1985) oraz Megra (1987) i Masierra (1988) po Soverign.

Użyte w hodowli córki Mu- Farah to klacz Mari po Murat-Nur i Mu-Sahra 1984 po Banat, kontynuująca ta linię przez swą córkę Mu-Gazę po Gazon. Mu Gaza to matka klaczy Mu-Zahrat, mistrzyni Polski w długodystansowych rajdach konnych w 2009 roku. Cennymi matkami są inne córki Mu Gazy: Mu-Fani 1995 (po Murat Gazon) i Mu-Ardah 1996 (po Armaniak).

Zygmunt Braur w niełatwych życiowych okolicznościach uratował i hodował wspaniałe konie. Miał oko i wyczucie hodowcy, choć forsowanej przez Niego tezy o związku maści z rodem i wartością konia, nie da się obronić historycznie i naukowo. Przeciwnie, sami Arabowie nie utożsamiają ich w taki sposób. Kuhailany nie muszą być gniade a saklavi siwe. W rodach 'kuhailańskich' jest wiele siwych koni (w tym sam Krzyżyk a także np Gabaryt). Arabowie nie hodowali też koni w czystości umownych rodów, wskazywały one natomiast na pochodzenie klaczy. Konie były 'asil' co znaczy szlachetne – i za szlachetne uznawano także np berberyjskie, w niektórych opracowaniach są one jednym z rodów koni arabskich.

Co natomiast jest bezsprzeczne, to wielka wartość sprowadzonych do Polski koni z rodu Kuhailana Haifi, Kuhailana Afasa i Krzyżyka. Niesamowite oko hodowcy, p. Zygmunta Braura, który wśród koni przeznaczonych to transportu na rzeź dostrzegł unikatowość klaczy Murcja i Wielka Zorza, a potem ze znawstwem kojarzył je ze znakomitymi ogierami, jak Banat, Aloes, Algomej czy Muharyt (ostatni czynny w Polsce syn Witraża). Siła i wartość tych koni jest nie w maści, a w splocie dzielności, zdrowia, prawidłowej budowy i wspaniałego charakteru. Koncepcja hodowlana pana Braura i jego naśladowców kładzie nacisk na użytkowość konia, tak, by był piękny i dzielny zarazem, by był wspaniałej budowy, szybkim, silnym i zwinnym atletą, a nie tylko subtelną gwiazdą pokazów. Ma być pojętny, odważny, wytrzymały. Modelowymi końmi takiego typu były Ofir i jego synowie (Wielki Szlem, Witraż) a potem np Czort i Celebes. Konie z linii Murcji zachowują ten typ, ulubiony przez miłośników kuhailanów. Z powodzeniem startują w rajdach długodystansowych, zajmują dobre lokaty w wyścigach, sprawdzają się też w rekreacji a nawet hipoterapii. Dzięki temu mają swoich oddanych miłośników i jest nadzieja, że linia ta nie zaginie.

Zygmunt Braur w Dobrowie nie tylko hodował baśniowe konie ale i stworzył tu cudowny ogród, oazę bujnej przyrody pośród poprzemysłowego krajobrazu (okolica została zniszczona przez kopalnię siarki i stopniowo rekultywowana). Wśród drzew i krzewów sadzonych troskliwą ręką można tu oglądać bez turecki i francuski, oliwkę, jabłoń krwista, mahonię, tulipanowiec, lipę japońska i drobnolistną, czeremchę, azalię, wierzby, jesiony, jodły, klony, buki, katalpę, daglezję i inne. Po śmierci pana Zygmunta Braura, gospodarstwem zajęła się jego córka Maria Orzeł - Braur.

Kilka koni arabskich z linii braurowskich pozostaje w prywatnych rękach. Rejestry w 2018 wymieniały kryjące ogiery tej krwi: Murat - Dobryń, Mu Gaz, Mu-Bahr. Pozostaje mieć nadzieję, że zdrowe geny pięknych i dzielnych, w najlepszym gatunku koni arabskich, będą dalej się rozwijać.

Tekst: Joanna Smulska